Η μάνα, Περλ Μπακ

 Το πορτρέτο της μητέρας μου,
James Whistler

Η Ιστορία του Δαχτυλιδιού, Γκότχολτ Εφραίμ Λέσινγκ

Χένρυ Μουρ, σχέδιο κατά τη διάρκεια του β΄παγκοσμίου πολέμου

 Διαβάστε  εδώ το κείμενο.

Εισαγωγικές Επισημάνσεις

     Το έργο Νάθαν ο Σοφός  ανήκει στα πιο αγαπητά και καταξιωμένα θεατρικά έργα του Λέσινγκ και αποτελεί ένα έργο-σταθμό της Ευρωπαϊκής δραματουργίας. Γράφτηκε στα 1779, αλλά παραστάθηκε πρώτη φορά στα 1783. Είναι έμμετρο ιστορικό δράμα σε στίχο ιαμβικό, είναι δηλαδή θεατρικό έργο σε ποιητική μορφή. Εκφράζει το ελεύθερο από προλήψεις πνεύμα του Διαφωτισμού. Δηλαδή, προβάλλει τις αξίες της ισότητας, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ανεξιθρησκίας, της ελευθερίας. Ο Λέσινγκ προσπάθησε να αναδείξει τον ανθρωπισμό ως το ανώτερο ιδανικό της ζωής. Ο πανίσχυρος σουλτάνος Σαλαντίν αναδείχθηκε ως παγκόσμιο σύμβολο ανεξιθρησκίας, σωφροσύνης και μεγαλοψυχίας, προσωποποιώντας τον ιδεώδη ηγεμόνα. 

Βγαίνοντας απ΄ το σχολειό, Ζακ Πρεβέρ

Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου

1.    Στο ποίημα οι μαθητές βγαίνουν από το σχολείο τους και πραγματοποιούν ένα φανταστικό ταξίδι. Ποιες επιθυμίες, όνειρα και ανάγκες αποκαλύπτει η φυγή τους από την πραγματικότητα;

α) Τα παιδιά, καθώς βγαίνουν από τη φυλακή του  σχολείου, επιβιβάζονται σε ένα τρένο και πραγματοποιούν ένα φανταστικό ταξίδι γύρω από τη γη. Αυτή η τάση φυγής είναι πρώτα από όλα απόδραση από την καταπίεση και την ανία του σχολείου. Δεν εκφράζει όμως μόνο την ανάγκη των παιδιών να δραπετεύσουν από τη φυλακή του σχολείου, αλλά τον πόθο τους να γνωρίσουν τη ζωή, να αποκτήσουν  εμπειρίες, να γνωρίσουν νέους φίλους.

Στα καμένα, Μιχάλης Γκανάς, Απαντήσεις και Φύλλο εργασίας

Artist  Robert ParkeHarrison

Άκουσε μελοποιημένο το ποίημα

ΘΟΥΡΙΟΣ, ΡΗΓΑΣ

Δ. Ζωγράφος, "Οι πολλές πολιορκίες του Μεσολογγίου":  Ένας από τους 24 πίνακες -παραγγελία του Μακρυγιάννη

 

Εισαγωγικές επισημάνσεις και ένταξη του έργου στην εποχή του

Γραμματειακό είδος

Είναι επικολυρικό ποίημα, βασισμένο σε ιστορικά γεγονότα. επαναστατικός, πατριωτικός ύμνος. Δεν πλάστηκε, για να προσφέρει αισθητική συγκίνηση, αλλά για να πυροδοτήσει την επαναστατικότητα των Ελλήνων. Ανήκει στο εθνεγερτικό- επαναστατικό του έργο. Ο ίδιος το χαρακτήρισε ορμητικό πατριωτικό ύμνο. Επιγράφεται: ελευθερία-ισότης. Ανήκει στην κατηγορία των Θούριων τραγουδιών/ παιάνων ελευθερίας, από τα οποία όμως κανένα δεν διαδόθηκε τόσο πολύ και δεν άσκησε τόσο ισχυρή επίδραση.

Ο Επιστάτης των εθνικών οικοδομών επί Ι. Καποδίστρια, Αλέξανδρος Σούτσος. Απαντήσεις

Paul Klee. Destroyed Place

O επιστάτης των εθνικών οικοδομών επί I. Καποδίστρια

Φοίνικες* και ταλαράκια το πουγκί μου κουδουνίζει,
και το στόμα μου σαμπάνιες και ρυζόγαλο μυρίζει·
χαιρετάτε με με σέβας, με βαθύν προσκυνισμόν·
επιστάτης, κύριοί μου, έγινα οικοδομών.
Τερερέμ, λαλά, λαλά·
η δουλειά πάγει* καλά.

Όμως ο μπαμπάς δεν ερχόταν, Έλλη Αλεξίου

Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου

1.     Περιγράψτε ……από το κείμενο.

Η Αγγελικούλα και ο Πέτρος μεγαλώνουν μέσα στην ανέχεια και  τη στέρηση. Ο πατέρας εργαζόταν ως πλανόδιος τενεκετζής και τα παιδιά είναι μαθημένα στη φτώχεια («πλανόδιος τενεκετζής που ήταν -τι να βγάλει, και πού να φτάσουν»), αλλά τώρα που είναι εξόριστος, στερούνται έστω και το φτωχό του μεροκάματο. 

Τα Υαλοπωλεία, Εμμανουήλ Ροΐδης

Εισαγωγικές επισημάνσεις

Γραμματειακό είδος:  Σατιρικό Χρονογράφημα 1898

Χρονογράφημα: ιδιότυπο πεζό είδος κειμένου, που αντλεί τα θέματά του από την τρέχουσα επικαιρότητα, με χαρακτηριστικά τη συντομία, την περιεκτικότητα, την απλή γλώσσα, την αμεσότητα και τη λογοτεχνική χάρη. Εισηγητής του είδους στην Ελλάδα ήταν ο Κωνσταντίνος Πωπ. Διακρίθηκαν όμως σ΄ αυτό  ο Ε. Ροΐδης και οι σύγχρονοί του Κ. Παλαμάς, Άγγελος Βλάχος.

Ο Παχύς και ο Αδὐνατος, Άντον Π. Τσέχωφ

Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου

Ο σιδηροδρομικός σταθμός του Τσάρου Νικολάου

Γραφείον Ευρέσεως Εργασίας, Μένης Κουμανταρέας

Α. Μέρος - Φύλλο εργασίας κλικ εδώ
Β. Μέρος

Α. Ανάλυση κειμένου

Εισαγωγικές επισημάνσεις

Με τα «Μηχανάκια» ο Μένης Κουμανταρέας έκανε το 1962 την πρώτη του εμφάνιση στην ελληνική πεζογραφία και την εμπλούτισε για πρώτη φορά με ήρωες εφήβους, αληθινούς, γήινους, κλονισμένους από πραγματικά προβλήματα και εκτεθειμένους στη γυμνή ελληνική πραγματικότητα της δεκαετίας του ’50. Ο Χαράλαμπος, ο Δημητρούλης, ο  Κίτσος και ο Αναστάσης του ανθολογούμενου κειμένου είναι όλοι τους νέοι με μικρά και κανονικά όνειρα, που προσπαθώντας να βρουν την ταυτότητά τους, προσκρούουν στα ιδεολογικά και κοινωνικά αδιέξοδα της μεταπολεμικής Αθήνας και χάνουν οριστικά  τον προσανατολισμό τους  στο δρόμο  της ζωής.

ΟΣΟ ΜΠΟΡΕΙΣ, Κ.Π.ΚΑΒΑΦΗΣ: Ενδεικτικές απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου

1.      Ποιες προσπάθειες θα πρέπει να καταβάλει ο άνθρωπος, για να υπερασπιστεί την προσωπική του ελευθερία και την αξιοπρέπειά του; Συσχετίστε την απάντησή σας με τον τίτλο του ποιήματος.

Απάντηση

      Ο ποιητής δεν προτρέπει τον αναγνώστη προς μια προκατασκευασμένη ηθική στάση ζωής, αλλά τον αποτρέπει από μια εκφυλισμένη κοινωνική  συμπεριφορά. Δεν τον καλεί να πράξει κάτι, αλλά να αποφύγει κάτι. Το απευκταίο, το απωθητικό είναι η χυδαιότητα, η ευτέλεια και η ανοησία. Μπορεί κανείς να αφιερώνει στις συντροφιές τον χώρο και τον χρόνο που απαιτείται, ώστε να ικανοποιήσει τη βασική ανάγκη του ανθρώπου για κοινωνική επαφή, φιλία,  διάλογο, χαλάρωση, ψυχαγωγία. Δεν είναι δυνατόν να εξελιχθεί η προσωπικότητα και να γίνει κανείς ευτυχής και ολοκληρωμένος, όταν δεν βιώνει την κοινωνική του υπόσταση.

Η εσχάτη των ποινών, Νίκος Χουλιαράς- Απαντήσεις

Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου

1.     Χωρίστε το διήγημα σε ενότητες και γράψτε έναν πλαγιότιτλο που να αποδίδει σύντομα το περιεχόμενο της καθεμιάς.

Το διήγημα χωρίζεται σε  πέντε ενότητες.

α) «Δεν υπάρχει άλλος στο νησί…παρόλο που είναι γείτονες» ► το πάθος  του Δαμιανού για το ποδόσφαιρο και ο αποκλεισμός του .

β) «Ας είναι…εκεί τους άλλους» ► οι καλοκαιρινοί αγώνες μεταξύ ντόπιων και ξένων.

γ) «Ο ήλιος έχει πάρει…του μικρού αυτή την ώρα»  ►ο νέος αποκλεισμός του Δαμιανού από τον αγώνα και η απογοήτευσή του.

δ) «Στο μεταξύ ο αγώνας…. και το διαλύουν» ► η ισοπαλία των δυο ομάδων και η αναβολή του αγώνα για την επομένη.

ε) «Ο Δαμιανός Καράντζας…τα βράχια του Σταυρού» ► η εσχάτη των ποινών.

«Χαλασμένες γειτονιές», Κοσμάς Χαρπαντίδης - Απαντήσεις

 ⏩⏪⏩⏪⏩⏪⏩⏪⏩⏪⏩⏪⏩⏪⏩⏪⏩⏪⏩⏪⏩

1.  Γιατί ο συγγραφέας ονομάζει τις συνοικίες της Καβάλας «χαλασμένες γειτονιές» και γιατί πιστεύει ότι «σύντομα θα μας εκδικηθεί το παρελθόν»;

Οι συνοικίες της Καβάλας για το συγγραφέα είναι χαλασμένες, γιατί τις κατέστρεψε η πρόοδος, η ανάπτυξη και η αξιοποίηση. Τα μικρά σπίτια με το τοπικό χρώμα  αντικαταστάθηκαν από τις  θλιβερές πολυκατοικίες, που χτίστηκαν γρήγορα, πρόχειρα και με μικρό κόστος έτσι, ώστε η πόλη να προλάβει την ανάπτυξη, σε μια εποχή που οι άλλες

Νά 'σαι καλά, δάσκαλε!, Γιώργος Ιωάννου

Σχολική τάξη στο Χορτιάτη 1948, φωτογραφία του David Seymour

Θέμα

Το κείμενο περιγράφει την αγάπη ενός φιλολόγου για τη λαϊκή παράδοση και ειδικότερα για το δημοτικό τραγούδι, καθώς και την παιδαγωγική του μέθοδο, προκειμένου να αγαπήσουν τα παιδιά την τοπική τους παράδοση.

«Δυο γράμματα της Χαράς», Θανάσηs Βαλτινός- Απαντήσεις

Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου

1. Και στα δύο γράμματα γίνονται πολλές αναφορές σε πρόσωπα της οικογένειας και σε οικογενειακές καταστάσεις. Ποια σημασία έχουν οι οικογενειακοί δεσμοί για τη Χαρά αλλά και για τους παραλήπτες των επιστολών της, τη Μαρία και το Λουκά;

Ερωτόκριτος, Βιτσένζος Κορνάρος

Δομή αποσπάσματος

Το  κείμενο μπορεί να διακριθεί στις εξής ενότητες με κριτήριο το νοηματικό περιεχόμενο:

Οι αναμνήσεις της Κωνσταντίνας από τη Γερμανία, Ά. Ζέη

Denis Sarazhin

Τόκιο, Νίκος Κάσδαγλης

Φωτογράφος Tony Barns

Β. Μέρος

Α. Ανάλυση κειμένου

Θέμα

        Το κείμενο είναι απόσπασμα του αφηγήματος «Ιαπωνία», που ανήκει στη συλλογή  ταξιδιωτικών εντυπώσεων «Δρόμοι της στεριάς και της θάλασσας» (Κέδρος, 1988). Υπάγεται στο είδος της ταξιδιωτικής λογοτεχνίας. (για το είδος αυτό της Λογοτεχνίας δες ενότητα: Νίκος Καζαντζάκης, «Κυριακή στην Κνωσό» αυτού του βιβλίου.) Ο Κάσδαγλης καταγράφει τις εντυπώσεις που αποκόμισε από ένα  ταξίδι του στην Ιαπωνία δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην εξωτική κουζίνα της χώρας.

«Στο παιδί μου», Μ. Αναγνωστάκης

Artist: Ted Chin

 

 

Εισαγωγικές επισημάνσεις και ένταξη του έργου στην εποχή του

   

Το «Στο παιδί μου» ανήκει στην ποιητική συλλογή «Ο Στόχος», η οποία δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο πλαίσιο της αντιστασιακής συλλογικής έκδοσης «Δεκαοκτώ Κείμενα». (Κέδρος,  1971). Τα Δεκαοχτώ κείμενα ήταν  η πρώτη πράξη ομαδικής δημόσιας καταγγελίας και διαμαρτυρίας των πνευματικών ανθρώπων κατά της Απριλιανής δικτατορίας. Ο Στόχος περιλαμβάνει 13 ποιήματα και το συγκεκριμένο είναι το δεύτερο στη σειρά.   Το ποίημα «Στο παιδί μου» αποτελεί μια πολιτική αλληγορία και παράλληλα ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της ποιητικής του Μ. Αναγνωστάκη. Ο  δημιουργός διατυπώνει τη θέση του για τον κοινωνικό ρόλο της ποίησής του, που  θέλει να είναι διαφωτιστικός και καθοδηγητικός.

Όταν πρωτοκατέβηκα στη Σμύρνη, Δ. Σωτηρίου

Εισαγωγικές επισημάνσεις

Το συγκεκριμένο απόσπασμα από το μυθιστόρημα τα Ματωμένα Χώματα δεν συνδέεται με την περιπέτεια του μικρασιατικού ελληνισμού, που αποτελεί το θεματικό κέντρο του έργου. Η συγγραφέας τοποθετεί την αυτοβιογραφική αφήγηση του μικρού ήρωά της στα 1910 και συνδέει την εξιστόρησή του με δυο σημαντικά βιώματα της παιδικής του ηλικίας: την πρώτη επαφή με την κοσμοπολίτικη Σμύρνη, που εντυπωσιάζει το μικρό χωριατόπουλο και την πρώιμη απεξάρτησή του από την οικογένεια, η οποία σύμφωνα με τα δεδομένα της εποχής, επιβαλλόταν στα αγόρια των χαμηλών κοινωνικών τάξεων,γύρω στην ηλικία των δώδεκα χρόνων. Η πορεία του αγοριού προς στην ενηλικίωση περνά μέσα από τη βιοπάλη, έτσι ουσιαστικά στο απόσπασμα παρακολουθούμε την ενηλικίωση του αφηγητή, η οποία συνοδεύεται από υψηλό αίσθημα αυτοεκτίμησης. Μέσα από την αφήγηση της προσωπικής και οικογενειακής ιστορίας του ήρωα πληροφορούμαστε την περιπέτεια, τις κατακτήσεις  και τις τραγωδίες του μικρασιατικού ελληνισμού κατά τη μακρά ιστορική διαδρομή του στην περιοχή, στοιχεία  βέβαια που  ξεδιπλώνονται σε όλο το έργο και  δεν αναδεικνύονται στο ανθολογούμενο απόσπασμα.