1. Πριν από όλα, ας αναζητήσουμε πληροφορίες για τον ...Κάσπαρ Χάουζερ. Ας τις καταγράψουμε επιγραμματικά. Ο ίδιος ο συγγραφέας πάντως έχει σημειώσει: «Ο Κάσπαρ Χάουζερ ήταν ένα παιδί που βρέθηκε στη Γερμανία, μέσα
στο δάσος. Βρέθηκε-δεν ήρθε. Και μεγαλωμένο πια, παλικάρι, δεν ήξερε να μιλήσει
καθόλου-καμιάν ανθρώπινη γλώσσα. Όχι πως ήταν βουβό-να μιλήσει δεν ήξερε.
Φαινότανε δηλαδή πως είχε ζήσει χωρίς τους ανθρώπους μακριά τους-δεν είχε
μιλήσει με τους ανθρώπους, δεν τους ήξερε. Κανένας δεν έμαθε πώς έζησε τόσα
χρόνια, πού κρυβόταν, πώς δενβρήκε τους
ανθρώπους.»
Το διήγημα ανήκει στη συλλογή «Προσοχή συνάνθρωποι». Γράφτηκε
το 1954 και δημοσιεύτηκε το 1978. Οι
ιστορίες της συλλογής συνδέονται με τη
γερμανική Κατοχή, την εθνική αντίσταση, τον Εμφύλιο, την εξορία. Η ιστορία της οικογένειας
του ανθολογημένου διηγήματος αντικατοπτρίζει τη γενική οικονομική και ηθική
κατάπτωση των Ελλήνωντη μεταπολεμική εποχή. Δέκα χρόνια μετά τη
γερμανική κατοχή η Ελλάδα δεν έχει ανακάμψει ούτε οικονομικά ούτε πολιτικά.
Γραμματειακό είδος και ένταξη του έργου στην εποχή του
ØΤο
"Ε.Π." είναι στη βάση του αυτοβιογραφικό βιβλίο. Περιγράφει τα τρία
πρώτα χρόνια φοίτησης της Ζωρζ Σαριβαξεβάνη, της συγγραφέως, σε ένα ιδιωτικό
γυμνάσιο, τη «Σχολή θηλέων», τις εφηβικές ανησυχίες και τη γνωριμία της με την από
τότε επιστήθια φίλη της Άλκη Ζέη. Η ιστορία τοποθετείται λίγο πριν από το Β΄
παγκόσμιο πόλεμο, επί δικτατορίας Μεταξά. Η τάξη της 13χρονης Ζωρζ αποτελείται
από δεκαεννέα μαθήτριες. Ανάμεσά τους η Αθηνά, η Άννα και η Άλκη (Ζέη). Διευθύντρια
της σχολής είναι η συντηρητική και αυταρχική Ερασμία Δελαπόρτα και φιλόλογός
τους και αγαπημένη τους καθηγήτρια, η Αλεξάνδρα Κλάρα.
Δελφίνι γοργοπτέρυγο στη ράχη σου επάνω
να ήμουν, να με πήγαινες στο σύμπαν του βυθού
το κύμα το πιο γρήγορο γλιστρώντας να το φτάνω
να παίζω, να πετάγομαι στην πλώρη καϊκιού
δροσάτο να αισθάνομαι το χάδι του νερού.
Δελφίνι ασημόγελο τη χάρη σου να είχα
να βλέπουν, να με χαίρονται τα πλάσματα της Γης
λιγάκι από τη δύναμη κι ας ήταν μία ψίχα.
Βαδίζεις μέσ’ στη θάλασσα ορθό, σαν αθλητής
εσύ ‘σαι ο καλύτερος της Πλάσης χορευτής.
Δελφίνι αγγελόφωνο, κρυστάλλινος ο ήχος
που φτάνει το τραγούδι σου ψηλά στον ουρανό
της Φύσης ο πιο όμορφα ορθοπλεγμένος στίχος
στολίδι στην κορόνα σου θα ταίριαζε θαρρώ,
ας ήταν και να κράταγα του Πάνα τον αυλό.
Ντίνος Γλαρός, Ανέκδοτη συλλογή "Ουρά
από παγώνι", Ποιήματα για παιδιά
α. Πώς παρουσιάζεται το δελφίνι στο παραπάνω
ποίημα;
β. Κυρίαρχο εκφραστικό μέσο του ποιήματος είναι τα
επίθετα, που είναι διάσπαρτα και προσδιορίζουν
το δελφίνι. Να τα συγκεντρώσετε και να σχολιάσετε ποιες εντυπώσεις και
συναισθήματα του ποιητικού υποκειμένου αποτυπώνουν.
γ. Στο ποίημα η ατμόσφαιρα είναι ειδυλλιακή. Να τη
συγκρίνετε με το ακόλουθο χωρίο του χρονογραφήματος:
Κείτονταν
νεκρό, όπως είπα, στη βρόμικη άμμο, με μια αιώνια θα 'λεγα μεγαλοπρέπεια, τέτοια
που λίγα ζώα διαθέτουν κι ακόμα πιο λίγοι άνθρωποι. Πάνω από μια βδομάδα ήταν
σ' εκείνη τη θέση, κατάχαμα, σαν πίνακας νεκρής, κατάνεκρης φύσης, έργο κι αυτό
του ανθρώπου, μέχρι που δημοσιεύτηκε η φωτογραφία του κουφαριού* του κι ήρθαν και
το περιμάζεψαν, όχι από ντροπή αλλά από δημαρχιακή πολιτική.
2
Δείτε το βίντεο. Να γράψετε την είδηση που θα συμπλήρωνε ικανοποιητικά
το ακόλουθο ρεπορτάζ και θα δημοσιευόταν σε ηλεκτρονική εφημερίδα υψηλού αναγνωστικού ενδιαφέροντος.
Το αφήγημα ανήκει στη συλλογή ιστοριών,
που δημοσίευσε ο συγγραφέας στις Κυριακάτικες εφημερίδες «Κυριακάτικη
Ελευθεροτυπία» και «Μακεδονία»,με τις οποίες συνεργαζόταν. Αφετηρία τους είναι
η επικαιρότητα, που άλλοτε συγκινεί, άλλοτε ανησυχεί και άλλοτε θυμώνει το
συγγραφέα. Οι Κυριακάτικες ιστορίεςαγαπήθηκαν, διαδόθηκαν και συγκροτήθηκαν σε βιβλίο το 2002. Όπως είχε εκμυστηρευτεί ό ίδιος ο συγγραφέας : «Αυτές
οι "Κυριακάτικες ιστορίες" γράφτηκαν σχεδόν όλες για την
"Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία" και τη "Μακεδονία της Κυριακής.Γράφτηκαν όλες Δευτέρα πρωί -τελευταία μέρα
παράδοσης του κειμένου. Λες και ήμουν πάλι στο σχολείο. Ίσως γι' αυτό πολλές
μιλάνε για παιχνίδι, όπως τότε που ήμουν μικρός, και άλλες είναι γεμάτες με
γέλιο και μελαγχολία, αφού σήμερα είμαι πια μεγάλος.»
Το αφήγημα συγκεντρώνει τα τεχνικά χαρακτηριστικά του χρονογραφήματος. Χρονογράφημα λέγεται το κριτικό κείμενο πάνω
σε έναεπίκαιρο θέμα. Ακριβώς επειδή το
χρονογράφημα είναι η ακαριαία αντίδραση του συγγραφέα απέναντι σε ένα «φρέσκο»
γεγονός, δημοσιεύεται σε εφημερίδα ή περιοδικό ή ακόμη διαβάζεται στο
ραδιόφωνο. Ο χρονικογράφοςκαυτηριάζει
ή κριτικάρει τα καλώς ή κακώς κείμενα με στόχο την ανάδειξη αθέατων πλευρών
μιαςκατάστασης, που μας αφορά όλους,και ελπίζει σεγενικότερο κοινωνικό προβληματισμό.
Ο Αντώνης Σουρούνης υπηρέτησε στον
εβδομαδιαίο τύπο το συγκεκριμένο είδος καιόπως ο ίδιος είχε εξομολογηθεί, ένα χρονογράφημα, που πρωτοάκουσε στα
μαθητικά του χρόνιααπό τον καθηγητή
του, ήταν η θρυαλλίδα, για ναανάψει
μέσα του η φλόγα της συγγραφής.
Το διήγημα ανήκει στη συλλογή Το καινούργιο αμάξι (1995). Με βάση τις
ιδιαίτερες ιστορικές συνθήκες και τους κοινωνικούς προβληματισμούς που
καταγράφει, μπορούμε να υποθέσουμε ότι γράφτηκε κατά το διάστημα
1991-1994.
►Το Διπλό βιβλίο είναι ένα νεορεαλιστικό μυθιστόρημα, έργο
σταθμόςστην ιστορία της μεταπολεμικής πεζογραφίας και από τα πλέον
σημαντικά έργα που προσέγγισαντο
ξεριζωμό από την πατρίδα και ως κοινωνικό φαινόμενο και ως ατομική τραγωδία.
Εκδίδεται πρώτη φορά το 1953 και στην Ελλάδα στα 1976 και επανακυκλοφορεί ένα
χρόνομε νέα επιμέλεια από το συγγραφέα.
Το Διπλό βιβλίο έγινε ανάρπαστο. Το
ελληνικό κοινό το ξεχώρισε αρχικά, γιατί η μετανάστευση ήταν ένα νωπό εθνικό
δράμα και γιατί η πολιτική εξορία ήταν κοινωνικό φαινόμενο ακόμη ανέγγιχτο από
τους συγγραφείς μας. Η δυναμική του έργου όμως έγκειται στο γεγονός ότι πίσω από τον επίκαιρο
χαρακτήρα του θέματος, ο Χατζής ζωντανεύει
όλη σχεδόν την ιστορία της μετεμφυλιακής Ελλάδας.
Στόχος του ήταν να αναδείξει το διπλό
δράμα τωνεπάλληλων γενιών. Η πρώτη
μεταπολεμική γενιά, η γενιά των πατέρων, θυσιάστηκε μάταια για έναν καλύτερο,
δικαιότερο κόσμο και η δεύτερη γενιά, τα παιδιά τους, αναγκάστηκε να τον
αναζητήσειμακριά από την πατρίδα.
Μοιραία ούτε σ΄ αυτόν τον κόσμο μπόρεσε να ενταχθεί, ούτε να επιστρέψει ποτέ
στο δικό της. Οι μετανάστες ξεκομμένοι από την πατρίδα τους, όχι ως γεωγραφική
περιοχή και αίσθημα, αλλά ως τρόπο ζωής και ζωντανή πραγματικότητα αγωνίζονταν
μάταια να ενταχθούν στις ξένες αναπτυσσόμενες χώρες χωρίς να χάσουν τα ατομικά
και εθνικά τους χαρακτηριστικά. Για να συμφιλιωθούν με τον ξένο τρόπο ζωής όμως,
μοιραία ξέκοβαν από τον παλιό εαυτό τους.Αλλά και όσοι επέστρεφαν στην πατρίδα μετά από 20 ή και 30 χρόνια,
έρχονταν αντιμέτωποι με ένα κόσμο αλλόκοτο και ξένο, με τον οποίο δεν μπορούσαν
να συμφιλιωθούν. Το προσκύνημα στα πάτρια χώματα, από το οποίο
αντλούσαν δύναμη στα ξένα, τούςγνώριζε
μια άλλη Ελλάδα, τη μικρή Eλλάδα με τη μαγεία αλλά και με τη μιζέρια της. Ο
νόστος, «το παραμύθι του Oδυσσέα για το ταξίδι
της ανάγκης», όπως έγραψε κάποτε οΧατζής, δεν μπόρεσενα επουλώσει τα τραύματα του ξεριζωμού, ούτε όμως να συγκολλήσει τις
ηθικές και πνευματικέςρωγμέςπου άνοιξε μέσα τους η αποξένωση από την
πατρίδα. Αισθάνονται τελικά μετέωροι, διχασμένοι,ξεριζωμένοι μέσα στον ίδιο τους τον
τόπο.Η συντριβή και η απογοήτευση τούς
οδηγεί στη μοναξιά, την απομόνωση, την εσωστρέφεια και την περιθωριοποίηση.
«Ψύλλος» είναι ο
τίτλος μια χειρόγραφης εφημεριδούλας, που εκδίδει και συντάσσει ένας
δωδεκάχρονος μαθητής, σ' ένα απομονωμένο χωριό της ορεινής Ολυμπίας. ο Ηλίας
Σεϊτανίδης. «Ψύλλος» είναι όμως κι ο ίδιος ο μικρός Ηλίας, γιατί είναι τόσο
πολύ ταυτισμένος με την εφημερίδα του, ώστε κανείς πια να μην τον φωνάζει με το
πραγματικό του όνομα.
Το έργοΝάθαν ο Σοφόςανήκει στα πιο
αγαπητά και καταξιωμένα θεατρικά έργα του Λέσινγκ και αποτελεί ένα έργο-σταθμό της Ευρωπαϊκής δραματουργίας. Γράφτηκε στα 1779, αλλά παραστάθηκε πρώτη φορά
στα 1783. Είναι έμμετρο ιστορικό δράμα σε στίχο ιαμβικό, είναι δηλαδή θεατρικό
έργο σε ποιητική μορφή. Εκφράζει το ελεύθερο από προλήψεις πνεύμα του
Διαφωτισμού. Δηλαδή, προβάλλει τις αξίες της ισότητας, της κοινωνικής
δικαιοσύνης, της ανεξιθρησκίας, της ελευθερίας. Ο Λέσινγκ προσπάθησε να
αναδείξει τον ανθρωπισμό ως το ανώτερο ιδανικό της ζωής. Ο πανίσχυρος σουλτάνος
Σαλαντίν αναδείχθηκε ως παγκόσμιο σύμβολο ανεξιθρησκίας, σωφροσύνης και μεγαλοψυχίας,
προσωποποιώντας τον ιδεώδη ηγεμόνα.
Με βάση τα τοπωνύμια του κειμένου να προσδιορίσετε τον τόπο.
Ποια στοιχεία της συμπεριφοράς της Άννας φανερώνουν
την εμμονή της με το γάμο;
Πιστεύετε ότι ο χαρακτήρας της Άννας την κάνει
εύκολο στόχο της φάρσας;
Ο αφηγητήςκάνει υπαινιχτικά σχόλια
για την ηλικία και την εξωτερική εμφάνιση της Άννας. Μπορείτε να τα εντοπίσετε;
Σχολιάστε το ύφος αυτής της έμμεσης περιγραφής της Άννας: είναι κωμικό,
μελαγχολικό, κάτι άλλο;
1.Στο ποίημα οι μαθητές βγαίνουν από το σχολείο τους και
πραγματοποιούν ένα φανταστικό ταξίδι. Ποιες επιθυμίες, όνειρα και ανάγκες
αποκαλύπτει η φυγή τους από την πραγματικότητα;
α) Τα παιδιά, καθώς βγαίνουν από τη φυλακή του σχολείου, επιβιβάζονται σε ένα τρένο και πραγματοποιούν
ένα φανταστικό ταξίδι γύρω από τη γη. Αυτή η τάση φυγής είναι πρώτα από όλα
απόδραση από την καταπίεση και την ανία του σχολείου. Δεν εκφράζει όμως μόνο την
ανάγκη των παιδιών να δραπετεύσουν από τη φυλακή του σχολείου, αλλά τον
πόθο τους να γνωρίσουν τη ζωή, να αποκτήσουν εμπειρίες, να γνωρίσουν νέους φίλους.
Έργο του Συγγραφέα, Ποιητή, Μουσικοσυνθέτη και Ζωγράφου
1. Ο Δαμιανός ελπίζει ότι αυτή τη φορά θα παίξει με τους μεγάλους.
Βρείτε τα χωρία, που φανερώνουν την
προσδοκία του.
Πιστεύετε ότιοι μεγάλοι καλλιέργησαν στο Δαμιανό την
ιδέα ότιέχει μια θέση στην ομάδα;
Αν ναι, τότε γιατί τον
απορρίπτουν;
Αν όχι, πώς εξηγείτε το χωρίο:
«Είτε με άλλους είτε μόνος του -από το μεσημέρι ως το βράδυ-κλοτσάει μια
μπάλα, αλωνίζοντας το γήπεδο χειμώνα καλοκαίρι, τόσο, που έχει γίνει πια εξπέρ. Οι τρίπλες
του είναι φανταστικές κι οι πάσες του μεγάληςακρίβειας. Όλοι το ξέρουν.»