Α. ΘΕΩΡΙΑ:
Ως προς το ποιόν ενέργειας στην οριστική κατατάσσουμε τους χρόνους σε 3 κατηγορίες:
α. μη συνοπτικοί ή εξακολουθητικοί: ενεστώτας, παρατατικός, εξακολουθητικός μέλλοντας. Φανερώνουν ότι μια πράξη γίνεται συνέχεια ή με επανάληψη
β. συνοπτικοί ή στιγμιαίοι: αόριστος, στιγμιαίος μέλλοντας. Φανερώνουν ότι μια πράξη έγινε ή θα γίνει χωρίς συνέχεια ή επανάληψη.
γ. συντελεσμένοι: παρακείμενος, υπερσυντέλικος: φανερώνουν ότι μια πράξη έχει ήδη γίνει και ο συντελεσμένος μέλλοντας: φανερώνει ότι η πράξη θα έχε γίνει πριν από κάτι άλλο.
Σημείωση: Και στον Παρατατικό και στον Αόριστο η πράξη έγινε, αλλά όταν χρησιμοποιούμε τους συντελεσμένους χρόνους δεν μας ενδιαφέρει να δηλώσουμε αν η πράξη έγινε με επανάληψη ή συνέχεια.
Μας ενδιαφέρει να δηλώσουμε ότι άρχισε στο παρελθόν και διαρκεί έως τώρα= Παρακείμενος π.χ. Έχω διαβάσει, μανούλα...
Η πράξη άρχισε και τέλειωσε στο παρελθόν- Υπερσυντέλικος, π.χ. Είχα διαβάσει, Κυρία...
Η πράξη θα αρχίσει στο μέλλον, αλλά θα έχει τελειώσει πριν από κάτι άλλο: Συντελεσμένος Μέλλοντας: π.χ. Θα έχω διαβάσει, πριν γράψουμε διαγώνισμα...
Δείτε τον πίνακα
|
χρόνος |
χρονική βαθμίδα |
ποιόν ενέργειας |
παράδειγμα |
|
ενεστώτας |
παρόν |
εξακολουθητικό-επαναλαμβανόμενο |
γράφω |
|
παρατατικός |
παρελθόν |
εξακολουθητικό-επαναλαμβανόμενο |
έγραφα |
|
εξακολουθητικός μέλλοντας |
μέλλον |
εξακολουθητικό-επαναλαμβανόμενο |
θα γράφω |
|
αόριστος |
παρελθόν |
συνοπτικό-στιγμιαίο |
έγραψα |
|
συνοπτικός μέλλοντας |
μέλλον |
συνοπτικό-στιγμιαίο |
θα γράψω |
|
παρακείμενος |
παρόν |
συντελεσμένο |
έχω γράψει |
|
υπερσυντέλικος |
παρελθόν |
συντελεσμένο |
είχα γράψει |
|
συντελεσμένος μέλλοντας |
μέλλον |
συντελεσμένο |
θα έχω γράψει |
Κάντε την άσκηση
|
ρήμα |
χρόνος |
Χρονική βαθμίδα |
Ποιόν ενέργειας |
|
|
είδα |
|
|
|
||
|
έχω φύγει |
|
|
|
||
|
Θα διαβάσεις |
|
|
|
||
|
είχα φιλοξενήσει |
|
|
|
||
|
φημολογείται |
|
|
|
||
|
θα έχω κοιμηθεί |
|
|
|
||
|
πνίγηκαν |
|
|
|
||
|
Θα πουν |
|
|
|
||
|
χορεύαμε |
|
|
|
||
|
αγάπησα |
|
|
|
||
***************
Β. ΘΕΩΡΙΑ : ΟΙ ΣΥΖΥΓΙΕΣ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ
Χωρίζουμε τα ρήματα σε κατηγορίες ανάλογα με τον τονισμό τους (και την κατάληξή τους ) σε δύο συζυγίες:
1.
|
Οι συζυγίες |
|
|
α' συζυγία |
β' συζυγία |
|
λύνω
- λύνομαι Με άλλα λόγια το ρήμα στην ενεργητική δεν τονίζεται στη λήγουσα: όχι : αλλά: ελέγχω, νιώθω κ.λπ. |
αγαπώ- αγαπιέμαι εξηγώ – εξηγούμαι στην
ενεργητική τονίζεται στη λήγουσα |
2. Η β΄ συζυγία χωρίζεται σε 2 τάξεις, ανάλογα με την κατάληξη του ρήματος, κατά την κλίση του:
Αν κλίνω το ρήμα στην ενεργητική φωνή και εμφανίζει κατάληξη ώ/ άς/ ά, τότε ανήκει στην α΄τάξη.
Π.χ.
αγαπώ
αγαπάς
αγαπά
Στην παθητική φωνή η κατάληξη είναι: -ιέμαι
Αν κλίνω το ρήμα στην ενεργητική φωνή οριστικής Ενεστώτα και εμφανίζει κατάληξη: ώ/είς/ εί, τότε ανήκει στη β΄τάξη
Π.χ.
μπορώ
μπορείς
μπορεί
, -ούμαι, - άμαι
π.χ. χτυπιέμαι, εξηγούμαι, κοιμάμαι.
Με άλλα λόγια δεν θα έχει κατάληξη: -ομαι
Στην παθητική φωνή οι καταλήξεις είναι: ούμαι ή άμαι
|
α' τάξη |
β' τάξη |
|
ώ ή άω
|
-ώ |
|
-ιέμαι, -ιέσαι, -ιέται ή -ώμαι –άσαι – άται |
-ούμαι ή -άμαι |
ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι γίνεται αν ένα ρήμα δεν έχει ενεργητική φωνή; Π.χ. αρνούμαι/ αρνιέμαι; Πώς θα βρω τη συζυγία;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Δεν χρειάζεται να έχει και να δω την ενεργητική φωνή.
Αν στην παθητική φωνή, στην οριστική ενεστώτα , α΄ενικό πρόσωπο, δεν καταλήγει σε -ομαι , τότε το ρήμα ανήκει στη β΄συζυγία!
Π.χ.θυμάμαι= β΄συζυγία
ΑΣΚΗΣΗ: Συμπληρώστε τον πίνακα. Αν το ρήμα ανήκει στη β’ συζυγία, να γράψετε και την τάξη.
|
Ρήμα |
Συζυγία |
Τάξη |
|||
|
βαριέμαι |
|
|
|
||
|
μπορώ |
|
|
|
||
|
φροντίζω |
|
|
|
||
|
κοιμάμαι |
|
|
|
||
|
ρωτήσαμε |
|
|
|
||
|
εξηγούμαι |
|
|
|
||
|
χορεύει |
|
|
|
||
|
προσπαθεί |
|
|
|
||
|
εκτιμάμε |
|
|
|
||
|
προσδοκώ |
|
|
|
||
Μην φεύγετε! Έχει κι άλλο...
1. Εντοπίζω το υποκείμενο, αντικείμενο ή κατηγορούμενο, όπου υπάρχει:
α. Το παιδί διαβάζει εφημερίδα από τριών ετών.
β. Τα παιδιά του Α3 βρήκαν όλα τα κατηγορούμενα!
γ. Είναι κανείς εδώ;
δ. Τότε τον περιγελούσαν. Τώρα όμως ο Γιάννης αναδείχτηκε καλύτερος παίχτης του NBA.
ε. Έχω μια καταπληκτική ιδέα: Να γράφετε εργασίες όλο το Σαββατοκύριακο!
στ. Πρέπει να φοράμε μάσκα.
2. Συμπληρώνω τον πίνακα με το υποκείμενο και το αντικείμενο ή κατηγορούμενο κάθε πρότασης:
α. Ο καλός ο καπετάνιος στη φουρτούνα φαίνεται.
β. Η μαθήτριά μου, η Μελίνα, είναι πολύ συμπαθητική. Το ίδιο και ο Γρηγόρης.
γ. Η ησυχία του Α3 είναι το καλύτερο πράγμα στην τηλεκπαίδευση…
δ. Τα παιδιά μού έδωσαν την υπόσχεσή τους.
|
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ |
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ |
ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3. Στις προτάσεις που ακολουθούν να υπογραμμίσεις το κατηγορούμενο και να γράψεις τη μορφή που έχει, όπως στο παράδειγμα: Το τοπίο είναι κάτασπρο (επίθετο)
α. Το θέατρο είναι μοναδική εμπειρία. […………]
β. Η παράσταση ήταν πολύ επιτυχημένη. [................................................... ]
γ. Η Ειρήνη ίσως γίνει ηθοποιός και ο Δημήτρης Π. ευθυμογράφος. [ ]
δ. Η Στέλλα έμοιαζε ευτυχισμένη [............................... ]
ε. Ο Δημήτρης Μ. ήταν καλά προτοιμασμένος στο μάθημα. [........ ]
στ. Ο Θείος μου είναι ό,τι να΄ναι… [............................... ]
ζ. Το ντουλάπι ήταν από ξύλο. [........................................ ]
η. H ώρα ήταν 7μιση. [........................................ ]
θ. Η Κορίνα εκλέχτηκε Πρόεδρος της τάξης. [.................. ]
4. Το κείμενο που ακολουθεί είναι ο πρόλογος από το παραμύθι που έγραψαν η Κορίνα, η Μαρκέλλα, η Ειρήνη και η Μυρτώ. Να βρεις τα συνδετικά ρήματα, το υποκείμενό τους και το κατηγορούμενο και να τα γράψεις στον πίνακα:
Πριν από πολύ καιρό γεννήθηκε ένα αγόρι ο Χίου. Αν και ο Χίου ήταν ένα έξυπνο και χαρούμενο παιδί, είχε κάτι διαφορετικό από τα άλλα παιδιά. Είχε σύνδρομο down . Όταν έφτασε στο δημοτικό, έλεγε ότι ήθελε να γίνει συγγραφέας . Τα παιδιά στο σχολείο του τον κορόιδευαν και του έλεγαν ότι θα γίνει ένας αποτυχημένος και αυτός πίστευε ότι αυτά που έλεγαν ήταν αλήθεια, άλλα πού να ήξερε τότε ότι στο μέλλον θα γίνει ο δημοφιλέστερος συγγραφέας της Νέας Υόρκης.
|
συνδετικό ρήμα |
υποκείμενο |
κατηγορούμενο |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
