Θα προτιμούσατε να λέγατε την ίδια άχαρη ιστορία εκατό φορές ἠ μία και να ξεμπερδεύατε; Αν προτιμήσατε την πρώτη επιλογή, μη διαβάζετε παρακάτω. Αν κάνατε τη δεύτερη, ελάτε να σας πω.
Γεννιέσαι μια φορά. Χαρές, λουλούδια, κεράσματα στα μαιευτήρια, στα καφενεία, τηλέφωνα από τα μακρινά τα ξένα. Και μετά αρχίζει. Η μάχη της μητέρας, η μητέρα των μαχών: Η μάχη για το όνομα.
2.500 συζητήσεις πάνω από ένα μωρό δύο τρακόσια.– Πώς να την βγάλουμε;
– Βασιλική θα την βγάλουμε.–
– Μα… έχουμε ήδη 2 Βασιλικές, μητέρα. Μαζί με σας 3. Πώς θα την ξεχωρίζουμε την Βασιλική την 4η;;
– Θα τη βγάλουμε Βασιλική, αλλά θα τη φωνάζουμε «Κούλα».
– Κούλες λέμε τις κατσίκες στο χωριό μου. Δεν θα φωνάζω εγώ το παιδί μου «Κούλα μ’, Κούλα μ΄». Να τη βγάλουμε «Αθανασία»;
… … …
Δυνάμει Αθανασία μπήκα στην εκκλησία, χρίσματι Βασιλική βγήκα… Ποιος μου στέρησε την Αθανασία, το βασίλειο της αιωνιότητας για ένα βασίλειο εξ αδιαιρέτου;
«Θανάση γιατί έκοψες το άλφα από μπροστά; για ένα γράμμα χάνεις την αθανασία», λέει ο Χριστιανόπουλος. Να ήταν μόνο ένα άλφα, ποιητά μου, πάει καλά. Αλλά να σου κόψουν 4 άλφα, 1 θήτα και 1 νι ;;;;; Πώς θα τσεκάρεις τις σωστές απαντήσεις στα κουτάκια multiple choices χωρίς √;
Τι κι αν έλεγε για χρόνια η Μεσσηνιοπούλα μάνα, χωρίς να το έχει διαβάσει πουθενά, ότι δεν κάνει το όνομα τον άνθρωπο, αλλά ο άνθρωπος το όνομα; Είναι η μοναδική περίπτωση που ο Σέξπιρ με έπεισε περισσότερο:
«Αυτός που κλέβει το πορτοφόλι μου, κλέβει σκουπίδια… Αλλά αυτός που μου στερεί το καλό μου όνομα, ληστεύει από μένα κάτι που εκείνον δεν θα τον κάνει πλούσιο, αλλά εμένα με κάνει πραγματικά φτωχό.», λέει ο Ιάγος στον Οθέλλο, εξυφαίνοντας την εκδίκησή του.
… … …
-«Μα, δεν σου αρέσει το Βασιλική;»
-«Όχι! Βα-σι-λι-κή έχει τρία Ι στη σειρά (ι, ι, η) και μοιάζει να είναι τυλιγμένο σε ένα δέντρο.» είπα 11ετών σε μια γιορτή, γιατί και η εκδίκηση τόσα ι έχει. Και τα ζελεδάκια στον ασημένιο δίσκο έλιωσαν με τη μία, η κρέμα από τα ΜΙΡΑΝΤΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ χύθηκε στο μωσαϊκό και εγώ έχασα εις γνώσιν μου τις εκδρομές στον Άι Γιάννη τον Ρώσο και ένα οικόπεδο δίπλα απ΄ το πατρικό του μουσουργού Δημήτρη Μητρόπουλου. Τι σήμαινε το τύλιγμα στο δέντρο, και πώς μου ήρθε ποτέ δεν κατάλαβα. Μέχρι σήμερα όμως το όνομα αυτό μου φαίνεται τυλιγμένο σε ένα δέντρο.
Ευτυχώς, η Μεσσηνιοπούλα άκουγε κάθε μεσημέρι στο Ραδιόφωνο το «Πικρή Μικρή μου Αγάπη» περιμένοντας πότε ο Αλέξης και η Βάνα θα παραδεχτούν, επιτέλους, τον έρωτά τους και βρήκε εκεί το όνομά μου και με γλίτωσε για πάντα από την αιχμαλωσία στο δέντρο.
… … …
Θα μου πείτε παίζει ρόλο το όνομα;
Ασφαλώς και παίζει ρόλο το όνομα. Nomen est omen1.
- Θα διέπραττε ο Κάιν το έγκλημα, αν το όνομά του δεν σήμαινε «Καμία»; Με την καμία! Auf keinen Fall! Ποια αντιζηλία για τη φακή; Για το όνομα έγινε το κακό.
- «Οὖτις ἐμοί γ’ ὄνομα·», λέει ο Οδυσσέας στο ι 366 και αν δεν έκανε τη χαζομάρα να πει το αληθινό του όνομα στο ι 530 θα είχε γλιτώσει αυτός τόσους μπελάδες και τα παιδιά τόσο διάβασμα...
- Θα τολμούσαμε να λέμε τον Πάρη της Ιλιάδας (που είχε διπλό όνομα Πάρις -Αλέξανδρος ) «τομάρι» και «χαμένο κορμί», αν λεγόταν μόνο Αλέξανδρος, από τη στιγμή που ο Μεγαλέξανδρος έχει το κόπι ράιτ μόνο για επαίνους;
- Θα περνούσε ποτέ ο Καραϊσκάκης από την υπηρεσία του αρματολικίου των Αγράφων και των συγγενών του στην υπηρεσία του ελληνισμού και του ελεύθερου έθνους, αν λεγόταν Καραΐσκος, όπως ο πατέρας του, ή Ίσκος, όπως ο ετεροθαλής αδελφός του;
Ενώ: «Καραϊσκάκης»: Μέχρι να φτάσεις από το Κάπα ως το ιώτα ακούς καρυοφύλλια να γεμίζουν, πελέκεις να πετσοκόβουν, σπάθες να αστράφτουν και οι Τούρκοι είναι από ώρα φευγάτοι.
- Θα τολμούσε ο Τζέημς Μποντ να συστηθεί, αν είχε το υπέροχο όνομα του Jon bon jovi; “ My name is Bond Jon Bon Βond!”!
- Θα ψήφιζε κανένας 18χρονος τον Τσίπρα, αν λεγόταν Αριστογείτων Τσίπρας; Και να μην έχει το δικαίωμα να αυτοαποκαλείται «Αρίστος», που σε πάει νοερά στο «λεβεντόπαιδο, Αρίστο, μπες στο μαγαζί και κλείστο», ούτε «Άρης» , που έχει και διακομματικό κέρδος:
1. σε πάει στο Βελουχιώτη νοερά (γιατί πώς αλλιώς θα σε πάει ο Αλέξης στο Βελουχιώτη;) και
2. σε φέρνει νοερά και προς τον Ωνάση (σταθερή αξία αυτοδημιούργητου) Όχι, όχι, ο Αριστογείτων Τσίπρας θα είχε πολύ χαμηλά ποσοστά televoting στα νεανικά κοινά.
- Και αφήστε τα βουλευτικά έδρανα και πάμε στα τραγούδια: 1000 τραγούδια για Μαρίες, γιατί θέλει και εμπορική επιτυχία ο καλλιτέχνης, ο έντεχνος, ο κρυφολαολάγνος, 500 για Αννούλες και ούτε ένα για Φανουρία. Δεν μπορεί, δηλαδή, μια Φανουρία να εμπνεύσει φλογερό πάθος; (Κι αν δεν ήταν ο λατρεμένος Γιοκαρίνης με την «Ευλαμπία» του να ξεπλύνει την ντροπή του καλλιτεχνικού κόσμου, θα έλεγα κι άλλα για τον λαϊκισμό του Έντεχνου. )
- Θα μπορούσαμε να πούμε «ό,τι του φανεί του Λωλοστεφανή», αν ο Στέφανος βαφτιζόταν Λάμπρος;
- Θα έλεγε ποτέ ο Φούντας «Στέλλα φύγε, κρατάω μαχαίρι!» σε μια Φιλομήλα, Παναγούλα ή Ωραιοζήλη;
- Θα μπορούσαμε να φωνάζουμε Σάκηηηηηηηη, αν ο Ρουβάς λεγόταν Αγαπήνορας ή Ιωνάθαν;
- Και πόσα ταξίδια θα είχαμε όλοι κάνει, αν είχαμε το κατάλληλο όνομα, καθώς “Το όνομα ολούθε πάει και όχι το σώμα.” (Ευριπίδη Ελένη, στ. 650.)
Ελάτε, παραδεχτείτε το!
… … …
Εσείς, φίλοι μου, διατηρείτε ακέραιο το βαπτιστικόν σας; Ή έχετε χαϊδευτικό; Κι αν έχετε χαϊδευτικό, έχετε ένα ή κυκλοφορείτε με 2-3 εφεδρικά, άλλο για το γραφείο, άλλο για τον σύντροφο και άλλο για το χωριό το Πάσχα; Μήπως σας λένε «Μαρία» και έχετε στο οπλοστάσιό σας κάποιο από αυτά:
1. το ψαγμένο: Μαρώ
2. το φιλήδονο: Μύριαμ
3. το μαμαδίστικο: Μαρίκα
4. το χουχουλιάρικο: Μαράκι
5. το μπόχο στάιλ: Μαριορή
6. το wanna be artist: Μαριλού
7. το wanna be writer: Μάρα
8. το «πεθερά και μάνα όλα σε ένα, δεν θα με τρελάνετε εσείς εμένα»: Μαριλένα;
Έχουμε, άραγε, σκεφτεί ποιον ακριβώς χαϊδεύει το χαϊδευτικό μας; Τα αυτιά μας; Ή τα αυτιά των άλλων; Μήπως να μας βγάλουν και από αυτό το αδιέξοδο, οι ποιητές και οι συγγραφείς μας, που πάντα μας ξελασπώνουν;
Οι ποιητές μας δεν ξεκίνησαν πρώτοι να πληρώνουν στα βαπτιστικά τους τα ένσημα, αλλά να δίνουν στα ψευδώνυμά τους τα εύσημα;
Δεν έχεις δικαίωμα να υπογράφεις ως «Ὁνολουλού» ή «Φλόρα Μιράμπιλης», ενώ σε λένε Κωστή Παλαμά;
Δεν είναι μαγκιά σου να λέγεσαι Ελένη Ουράνη Νεγρεπόντη, αλλά να δημοσιεύεις ως Άλκης Θρύλος;
Πειράζεις κανέναν αν θες να υπογράφεις ως Θεοτούμπης ή Σκνίπας ή Ντόρα Ρωζέττη, ενώ σε βάφτισαν Εμμανουήλ (Ροϊδη) και αυτά ακόμη τα ψευδώνυμά σου, ενώ είναι δικά σου, τα βαριέσαι και έχεις άλλα 31 να σου βρίσκονται;
Πέφτει σε κανέναν λόγος, αν εσύ θες να λέγεσαι Δήμος Τανάλιας, ενώ το πραγματικό σου είναι Κώστας Βάρναλης
ή Μίμης Χλαπάτσας ενώ όλοι σε ξέρουν ως Κώστα Καρυωτάκη;
Συμπέρασμα;
Οι ποιητές ευλόγησαν την αμαρτία να διαλέγουμε το όνομά μας και να αποκαθιστάμε τις αδικίες που έγιναν εις βάρος μας είτε από αμέλεια, είτε από αφέλεια, είτε από κουλτούρα. Γιατί είναι και εκείνοι που βλέπουν το παιδί τους σαν προέκταση της βιβλιοθήκης τους, είναι και εκείνοι που προκειμένου να διαφημίσουν την προσωπικότητά τους, χρεώνουν στο παιδί τους κάτι Ερνέστους, κάτι Μάξιμους, κάτι Μιχαήλ Αγγέλους, κάτι Μαρίες-Λουίζες-Ανναμπέλλες και άλλες φωτιζόμενες ταμπέλες.
Δεν μπορώ να αποκτήσω ταυτότητα μέσω του ονόματός μου, οκ,
αλλά δεν μπορείς και ΕΣΥ να αποκτήσεις ταυτότητα μέσω του ονόματός ΜΟΥ.
Και οι ποιητές μας ξέρουν ότι, όταν μας φωνάζουν οι άλλοι με το όνομα που εκείνοι θέλουν και όχι εμείς, τον εαυτό τους καλούν και όχι εμάς, άρα έχουμε δικαίωμα να μην απαντάμε. Και εάν επιμείνουν, μας συμβουλεύουν να λέμε:
«Ζητώ συγνώμη που δεν απαντώ
Αλλά λάθος δικό μου δεν είναι
Που δεν αντιστοιχώ
Σ’ αυτόν που σε μένα αγαπάτε.
Ο καθένας μας είναι πολλοί
Εγώ είμαι αυτός που νομίζω πως είμαι.
Άλλοι με βλέπουν αλλιώς
Και πάλι λάθος κάνουν.
Μη με παίρνετε γι’ άλλον
Κι αφήστε με ήσυχο.»2
… … …
1 Ιανουαρίου 1987: Φοιτητικός καφές με φίλους στον Προφήτη Ηλία στο Χαϊδάρι:
-«Σήμερα, παιδιά, έχω τη γιορτή μου. Και πρέπει να χαίρομαι το όνομά μου. Και να κερνάω κιόλας. Το κέρασμα ισχύει, λέω όμως να το καταργήσω αυτό το όνομα. Να το ανακαλέσω, όπως οι πρωθυπουργοί τις υποσχέσεις τους, τα διαζύγια τους έρωτες και ο χρόνος τα περήφανα στήθη.
– «Βρε ανόητη, μου λέει ένας φίλος. Θα χάσεις μια γιορτή; Θα γιορτάζεις μόνο τα γενέθλιά σου και γιορτή δεν θα ‘χεις. θα χάσεις την τιμητική σου (!). Θα χάσεις γλέντια και άδειες υπηρεσίας δια την ονομαστικήν σου εορτήν, άσε τα δώρα που θα χάσεις!»
– «Αμάν!!! Έχεις δίκιο.»
Όμως ξάφνου μου ήρθε μια ιδέα. Μια ιδέα βασιλική. Με τα βυσσινιά βελούδα της, με τους χρυσούς θυρεούς της, με τα πορφυρά σανδάλια της, με τα όλα της:
«Φέρε μου την ατζέντα σου, να δω το ημερολόγιο.
Έχουμε και λέμε:
7 Ιουλίου: της Αγίας Κυριακής. Τέλειο!!!! Μ΄ αρέσει ο συμβολισμός.»
– «Όχι, όχι, θα λείπουν όλοι διακοπές.»
– «27 Μαϊου: τιμάται ο όσιος… Αλύπιος, ο στυλίτης. Αχ, δεν μου πάει καθόλου ο συμβολισμός.»
– «Παράτα Μάιο. Πιάσε Ιούνιο.»
– «1 Ιουνίου: Τίνος τη μνήμη τιμάμε; της Γερακίνας;;; Άλλο και τούτο! Το ΄ξερες εσύ ότι 1 Ιουνίου γιορτάζει η μάνα του λεβέντη που δεν ζει γονατιστός;
11 Ιουνίου: Των Αγίων Πάντων; Γλιτώσαμε από τις συναυτοκράτειρες Βασιλικές, για να πα να πέσουμε τώρα στους Αγίους Πάντες; Ξαναπιάνω Μάιο.
6 Μαϊου: του Ιωβ του Πολυάθλου! Αυτό είναι!!!!! Να η γιορτή μου, λοιπόν. Βέβαια, δεν είναι 7 του μήνα, που είναι ο αγαπημένος μου αριθμός, αλλά και ο Ιωβ είχε 7 γιους, 7.000 πρόβατα και έζησε 7 μέρες σιωπής, προτού βυθιστεί στο σκοτάδι και ξαναβγεί στο φως»
… … …
6 Μαΐου: Μια εξαιρετική γιορτή, με τα κοντάκιά της, τα απολυτίκιά της και τις ολόχρυσες ψηφίδες μιας ζωής απώλειας, τιμωρίας, θρήνου, εξορίας αλλά και πίστης και αγώνα και φιλίας και αγάπης και δημιουργίας και … αποκατάστασης (μια λέξη που ο Σαραντάκος a priori θα πρότεινε ως λέξη της δεκατίας του ‘80). Ο Ιωβ με τη συνέργειά του στον περιπετειώδη βίο του μου φαίνεται ο Οδυσσέας της Θρησκευτικής μας ζωής.
Και –σας αρέσει δεν σας αρέσει – ο Ιωβ είναι ο μόνος που έχει τολμήσει να πει κατά πρόσωπον του Θεού εκείνο που όλοι σκεφτόμαστε και μετά ζητάμε συγχώρεση που το σκεφτήκαμε :
« Διατί δὲ Κύριον ἔλαθον ὧραι, ἀσεβεῖς δὲ ὅριον ὑπερέβησαν ποίμνιον σὺν ποιμένι ἁρπάσαντες;» Ιώβ. 24,1-2
( =Γιατί φαίνεται σαν να ξέφυγαν από την προσοχή του Κυρίου οι ημέρες δικαιοσύνης και ανταπόδοσης; Γι΄ αυτό το λόγο και οι ασεβείς καταπάτησαν τα όρια του ποιμνίου και αποθρασύνθηκαν, ώστε να αρπάξουν ολόκληρο το ποίμνιο μαζί με τον ποιμένα του; )
Δεν ξέρω κανέναν άλλον που τόλμησε να τα βάλει με τόση παρρησία με την ίδια την Αρχή. Φιγουράρουμε στις δεξιώσεις με τις μεταξωτές ιδέες μας, αλλά, όταν έρθουν τα δύσκολα στη ζωή μας και μας κατσικωθεί ο φόβος στο σαλόνι, ανοίγουμε τη ντιβανοκασέλα της προσευχής και της μετάνοιας και στρώνουμε για τις ιδέες μας ντιβάνι στο πλυσταριό.
… … …
Μετράμε δεκαετίες τώρα, φίλοι μου, που στριμώξαμε την αφεντομουτσουνάρα μας στην ημέρα μνήμης του δίκαιου Ιωβ. Του Ιωβ που ανέβασε κλίμακα στην πιο αλαφυραγώγητη αρετή της βούλησης, την υπομονή. Και εμείς ακόμη παλεύουμε να κάνουμε υπομονή στη σειρά του ΑΤΜ κάθε 13 και 27 του μήνα και να μην χάνουμε την υπομονή μας, όταν κάποιος λέει:
«Βασιλική!!!! Και άλλαξες αυτό το υπέροχο όνομα με το Βάνα;;;;;;;»
Κι αν με ξανακούσετε να ξαναλέω αυτή την ιστορία…
εμένα να μη με λένε Βάνα.
Σημειώσεις:
- το όνομα είναι σημάδι (αλλά και κατάρα)
- «Η αποδοχή του εαυτού», Φερνάντο Πεσόα
