Ο λογιώτατος του Ανδρέα Λασκαράτου (1811-1901)
Ο λογιωτατισμός είναι
χαραχτήρας κ΄ εκείνος. Δεν είναι βέβαια φυσικός χαραχτήραςּ είναι
τεχνητός, και μόνον στερεωμένος εις το πνεύμα του λογιώτατου δια πολυχρονίου
προσπαθείας και κόπου. Συνίσταται δε ο περίεργος τούτος χαραχτήρας εις το
εκούσιο προσπαθησμένο σκότισμα και στρέβλωμα της εκφράσεως των ιδεών του.
Ο λογιώτατος από
τρυφερό ακόμη παιδάκι, βαλμένο υπό τη διεύθυνση λογιώτατου παιδαγωγού,
εχρειάσθηκε ν΄ αρχίση να ξεμαθαίνη τη γλώσσα που έως τότε είχε μάθει από τη
μάνα του, δια να βάλη στη θέση της και να μεταχειρίζεται άλλη γλώσσα
λογιωτατίστικη. Εχρειάσθηκε να εξαλείψη από το πνεύμα του τα φυσικά χυτήρια της
γλώσσας του έθνους του, δια να σκαλίση εκεί τεχνητά άλλα, μπερδεμένα και
αφύσικα.
Ημπόρεσε όμως ναν το
κατορθώσηּ επειδή αγωνίσθηκε σε τούτο το έργον από την πρώτη μέρα που τον
επήγανε εις το στρεβλωτήριον του παιδαγωγού λογιώτατου, έως την ύστερη που
έμεινε εις το γυμνάσιον. Οι κόποι του σ΄ εκείνα τα εκστρεβλωτήρια εσταθήκανε μεγάλοι
και πολυχρόνιοι, μα τέλος πάντων εκατόρθωσε το σκοπούμενό του, και τώρα μπορεί
να γράψη σε γλώσσα γαϊτανόπλεχτη και δυσκολονόητη. Ημπορεί να συγγράψη σε τρόπο
που το έθνος ναν τον εννοήση ως έγγιστα, αλλ΄ όχι και να ιδή ευθύς-ευθύς τη
διάνοιά τουּ πράγμα που ήθελε τον καταβιβάσει έως εις τους
αλογιωτατώτερους χυδαίους.
Έτσι, από τα
υστερόγονα τούτα χυτήρια του πνεύματός του σήμερα βγαίνουνε τα – «προς την δια
των της αφροδισίας ηδονής δελεάτων και προαγωγής απογύμνωσην» – «το ένεκα της
υπό του πρώην διευθυντού της αστυνομίας κυρίου Βρατσάλη προσβολής του Μαλαβάζη
ζήτημα» – τα «δια της κατά των προ της Ποδγορίτσας και Σουντς προσβολής», – τα
«επί τη προς την ευρωπαϊκήν ετυμηγορίαν επιδειχθείση υπό της Αγγλίας
περιφρονήσει»... κλ. κλ. όσα τέτοια.
Εννοείται δε ότι δια
να καταλάβης τα γαϊτανόπλεχτα τούτα, πρέπει να ξεπλέξης το γαϊτάνι! Έτσι ο
λογιώτατος διακρίνεται εις το έθνος δια το προκομμένο στρέβλωμα της εκφράσεως
των ιδεών του!...
Υπόθεσέ τον τώρα τον
λογιώτατον σε κυβερνητική κάποια θέση. Υπόθεσέ τον νομάρχην. Του πας μιαν
αναφορά δια σπουδαίαν υπόθεσήν σου; Την ξετάζει προσεχτικά, σημειώνοντάς
σου τες ανορθογραφίες, και ζητώντας να εύρη την παραγωγήν κάποιων λέξεων οπού
δεν τες άκουσε στον τόπο του. Καμωμένη τούτη η εργασία, μόνη ενδιαφέρουσα δι΄
αυτόν, το σπουδαιότερο της υποθέσεώς σου έγινε!...
Υπόθεσέ τον ποιητή.
Αν η συλλαβές, μετρημένες απάνου στα δάχτυλα, ήναι σωστές, η στιχουργία πηαίνει
καλά. Αν εις το κείμενον ήναι λέξεις αισχυλικές, και δημοσθενική σύνταξη, η
ποίηση είναι λαμπρή. Το όλον... σε πρώτο Οικονόμειον Διαγώνισμα βραβεύεται!...
Υπόθεσέ τονε κήρυκα
σε πλειστηριασμό. Μαθαίνει θροπάρι και το φωνάζει. Οι άνθρωποι τρέχουνε. Ήθελε
νομίσεις πως εννοούν τι λέει!... Εννοούν μόνον ότι είναι πλειστηριασμός.
Εξέτασέ τονε σ΄ όλες
του τες φάσες τον λογιώτατον. Κρίνε τόνε στο σύνολό τουּ και θέλει τον
εύρεις να ήναι η στασιμότης καμωμένη σώμαּ και η καταδίκη του ελληνικού
έθνους.
Ο νους του λογιώτατου
έπαθε στην εχπαίδευσήν του ό,τι έπαθε και το πόδι το κινέζικο στο σιδερένιο
παπούτσι.-
Ανδρέα Λασκαράτου : Ιδού ο
Άνθρωπος, Εκδόσεις Πάπυρος.
