 |
| Jonathan Wolstenholme |
ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΕ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΔΙΧΩΣ ΝΑ ΤΟ ΕΧΕΤΕ ΔΙΑΒΑΣΕΙ
Ε, λοιπόν αυτή η υπόθεση με τον Τολάατ Σανί με στενοχωρούσε αφάνταστα.
Πριν 6 ακριβώς μήνες μου είχε στείλει το καινούργιο του βιβλίο, το
οποίο αμέσως μόλις το 'λαβα, το πέταξα πάνω στο γραφείο μου ή κάπου
άλλου τέλος πάντων και στη γωνίτσα που είχε ξεχαστεί, οι αράχνες τού
είχαν υφάνει ένα υπέροχο πέπλο! Στην αρχή ξεγλίστραγα με τη γνωστή
πρόφαση: -«Μόλις το έλαβα!» φώναζα του Τολάατ Σανί όταν τον έβλεπα από
μακριά. -«Με την πρώτη ευκαιρία όταν θα έχω κάνα-δυο ώρες καιρό, θα το
διαβάσω!» Και ο πολλά υποσχόμενος νεαρός συγγραφέας μου χαμογελούσε με
ευγνωμοσύνη.
Όταν μετά από δυο περίπου εβδομάδες τον συνάντησα εντελώς τυχαία,
κάπου ανάμεσα στο πλήθος, δεν παρέλειψα να του τονίσω ότι είχα φτάσει
περίπου στη μέση του βιβλίου και ότι θα έπρεπε να κουβεντιάσουμε το
συντομότερο δυνατόν.
Πολύ γρήγορα όμως η όλη υπόθεση άρχισε να παίρνει δυσάρεστη τροπή! Ο
Τολάατ Σανί εμφανίστηκε ξαφνικά στην πόρτα του καφενείου που συχνάζουμε
και η ματιά του έπεσε στην πόρτα της κουζίνας το ίδιο δευτερόλεπτο που
εγώ γλιστρούσα έξω με ταχύτητα αστραπής!
Θυμάμαι πολύ καλά ότι εκείνη την ημέρα πήρα την δυναμική απόφαση πως
μόλις πήγαινα σπίτι θα καθόμουν και θα διάβαζα με τη μεγαλύτερη δυνατή
προσοχή το βιβλίο, μάρτυς μου ο Θεός, δεν λέω ψέματα, είχα μάλιστα
απλώσει το χέρι μου για να πιάσω το βιβλίο. Εκείνη όμως ακριβώς τη
στιγμή χτύπησε το τηλέφωνο η το κουδούνι της πόρτας ή συνέβη τέλος
πάντων κάτι που εμπόδισε το χέρι μου να φτάσει ως εκεί!
Έτσι λοιπόν το πράγμα παρέμεινε ως είχε!
Πριν μερικές μέρες καθώς βρισκόμουν μπροστά στο ταμείο κάποιου
κεντρικού κινηματογράφου περιμένοντας στη σειρά για να βγάλω εισιτήριο
ξαφνικά αισθάνθηκα να μ' αρπάζει κάποιος από το μπράτσο. Ήταν ο Τολάατ
Σανί και δεν υπήρχε πια κανένας τρόπος διαφυγής.
- Μήπως τελειώσατε το διάβασμα του βιβλίου; με ρώτησε.
Κούνησα το κεφάλι μου καταφατικά πολλές φορές και με θανάσιμη σοβαρότητα.
Θα πρέπει να μιλήσουμε διεξοδικά για το βιβλίο. Έχω να σας πω ένα
σωρό πράγματα αλλά εδώ μέσα σε τόση φασαρία, στην ουρά, στο πόδι…
Δεν είχα προλάβει να αποσώσω τα λόγια μου, όταν μπροστά στο ταμείο
μπήκε η ταμπελίτσα «τα εισιτήρια εξαντλήθηκαν». Το πεπρωμένο μου είχε
προδιαγραφεί. Τώρα το μόνο που μ' έσωζε ήταν ένας σταυραετός που θα μ'
άρπαζε στα νύχια του και θα με σήκωνε ψηλά, αλλά στο Τελ-Αβίβ δεν
υπάρχει δυστυχώς κανένας. Αντί γι' αυτό υπάρχουν πολλά καφενεία στην
περιοχή, τόσα πολλά που το πιο απλό πράγμα του κόσμου είναι να βρει
κανείς ένα τραπέζι για δύο άτομα.
Ο Τολάατ Σανί που με κρατούσε ακόμα σφιχτά από το μπράτσο, βρήκε ένα
τραπέζι για δύο άτομα. Και τώρα πια καθόμαστε ο ένας απέναντι στον
άλλον.
- Λοιπόν, άρχισε ο Τολάατ Σανί. Θέλατε να μου μιλήσετε για το βιβλίο;
- Ναι, άκουσα τον εαυτό μου να λέει. Είμαι ευτυχής που σας συνάντησα επιτέλους!
Κάτι σ' όλα αυτά μου θύμιζε την πιο κρίσιμη στιγμή σε φιλμ του άγριου
Γουέστ, όταν ο Σερίφης και ο αρχηγός των ληστών συναντιώνται μπροστά
στο Σαλούν, στη μέση του κεντρικού δρόμου που έχει αδειάσει ξαφνικά από
κόσμο, για το τελειωτικό και αμετάκλητο ξεκαθάρισμα των λογαριασμών
τους. Και η οδός Ντιτσέγνκοφ έδειχνε να έχει αδειάσει ξαφνικά από κόσμο!
Δεν μπορώ να θυμηθώ αν την είχα δει ποτέ τόσο άδεια και έρημη όσο
εκείνη τη στιγμή. Κανένα, μα κανένα γνωστό πρόσωπο δεν έλεγε να κάνει
την εμφάνισή του.
Γεμάτος απελπισία προσπάθησα να θυμηθώ το βιβλίο αλλά μπροστά στα
ολόλαμπρα από πνευματικό φως μάτια μου εμφανιζόταν το καφέ του
περιτύλιγμα που ούτε αυτό δεν είχα αξιωθεί να βγάλω.
Τουλάχιστον να ήξερα τι είδους βιβλίο ήταν!… Ήταν μυθιστόρημα; Ήταν
συλλογή από μικρά διηγήματα; Ποιήματα; Θεατρικό έργο ή τόμος με δοκίμια;
Είχε πέσει βαριά σιωπήΩ ήταν τόσο ασφυκτική που δεν μπορούσα να αναπνεύσω! Έρεπε να πω κάτι!
- Θα πρέπει να πω κάτι, είπα. Πρέπει να καταβάλατε τεράστια προσπάθεια για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου!
- Τρία χρόνια, είπε ο Τολάατ Σανί. Αλλά το θέμα το έχω επεξεργαστεί πολύ περισσότερο καιρό.
- Μα και βέβαια, αυτό το διαπιστώνει κανείς αμέσως. Είναι ένα ώριμο έργο!
Σιωπή. Ασφυκτική σιωπή. Και καμιά σωτηρία. Οι φίλοι στην ανάγκη φαίνονται;… Ας γελάσω!
- Και τώρα για πείτε μου, σας παρακαλώ, τη γνώμη σας.
- Μπορώ να πω ότι το βιβλίο με εντυπωσίασε!
- Ολόκληρο; ό, τι κι αν διαβάσατε;
Την τελευταία στιγμή κατάφερα και γλύτωσα την παγίδα. Ο Τολάατ με
παρακολουθούσε με κοφτερό, αστραφτερό βλέμμα, μέσα από τις άκρες των
ματιών του!
Αν είχα απαντήσει «Ναι, μου αρέσουν τα πάντα», θα καταλάβαινε αμέσως ότι ούτε καν είχα ανοίξει το βιβλίο!
- Θέλω να σας μιλήσω ευθέως. Την αρχή δεν την βρίσκω και τόσο σπουδαία.
- Εσείς; Ο Τολάατ Σανί αναστέναξε με απελπισία. Ε! Λοιπόν δεν θα
μπορούσα να το φανταστώ! Ένας τόσο έμπειρος συγγραφέας σαν και σας θα
έπρεπε να γνωρίζει ότι το κάθε βιβλίο, και ειδικά αυτό, χρειάζεται μια
ιδιαιτέρως κλιμακούμενη ανάπτυξη της πλοκής του!
- Ανάπτυξη-ξεανάπτυξη απάντησα λίγο εκνευρισμένα, το ζήτημα είναι αν μπορεί να αιχμαλωτίσει τον αναγνώστη από την αρχή ή όχι.
Ο Τολάατ Σανί κατέβασε το κεφάλι με μια τέτοια έκφραση λύπης που μου
σπάραξε τη καρδιά. Αλλά γιατί να γράφει κι αυτός τόσο ανιαρές
εισαγωγές!!
- Μετά όμως η υπόθεση παίρνει την πάνω βόλτα, τον παρηγόρησα. Οι
χαρακτήρες σας είναι πολύ καλά σχεδιασμένοι. Και το Story σας έχει
ατμόσφαιρα και ρυθμό.
- Είστε κι εσείς της γνώμης, ότι τα καθαρώς περιγραφικά μέρη θα πρέπει να τα περικόψω κατά το ήμισυ;
- Αν το είχατε κάνει θα είχατε γράψει ένα Best-Seller!
- Πολύ πιθανόν, είπε παγερά ο Τολάατ Σανί. Αλλά για μένα ήταν πολύ
ουσιαστικό να εξηγήσω γιατί ο Μπόρις πήγε με τους επαναστάτες!
Ο Μπόρις!!! Ο Μπόρις είναι αδιαφιλονίκητα ένας χαρακτήρας που δεν
μπορεί να λησμονηθεί εύκολα! - έπρεπε να συμφωνήσω. Γίνεται αμέσως
αντιληπτό ότι τον έχετε δημιουργήσει με αγάπη!!
Ο Τολάατ Σανί με κοίταξε με γουρλωμένα μάτια από το σοκ..
- Με αγάπη; Εγώ αγαπάω τον Μπόρις; αυτό το γουρούνι; αυτόν τον
εγκληματία; Τον θεωρώ σαν τον πιο τιποτένιο χαρακτήρα που έχω
δημιουργήσει ποτέ!!
- Αυτό το νομίζετε! Τον έβαλα στη θέση του. Επιτρέψτε μου να σας πω
ότι ο πιο εσωτερικός πυρήνας του μυστικού σας Εγώ, ταυτίζεται με
δαύτον!!
Ο Τολάατ Σανί χλώμιασε.
- Με αυτό που είπατε είναι σαν να μου δώσατε μ' ένα ρόπαλο στο
κεφάλι! είπε άψυχα! Όταν άρχισα να γράφω το βιβλίο, μισούσα τον
Μπόρις,αυτό το ξέρω πολύ καλά! Αλλά κατόπιν όταν αναμίχθηκε σ΄ αυτή
τηνπερίφημη διαμάχη ανάμεσα στον Πήτερ και τον Υπασπιστή του
ΠολεμικούΝαυτικού κάτι άρχισε ν' αλλάζει! Αφήστε πως παρ' όλα αυτά δεν
εκμυστηρεύτηκε στη μητέρα του τελικά πως είχε βιάσει τον Αμπιγκάιλ! Θα
τοθυμάστε αυτό το σημείο βέβαια.
Μα πώς είναι δυνατόν να μη θυμάμαι ένα τόσο συνταρακτικό επεισόδιο…
Δεν είπε τίποτα στη μητέρα του! Βεβαίως!!!
- Πολύ σωστά! Και σας ρωτώ: Δεν είναι ο Μπόρις με όλα τα αμαρτήματα
και τις ανεπάρκειές του πολύ πιο σπουδαίος χαρακτήρας από τον Ζωολόγο;
- Όλοι άνθρωποι είμαστε, είπα εγώ μεγαλόθυμα. Μερικοί είναι έτσι, μερικοί είναι αλλιώς, αλλά στο βάθος όλοι ίδιοι είμαστε!
- Και βέβαια! Αυτή ήταν η πρόθεσή μου. Είστε ακριβέστατος!! (Μήπως
τελικά είχα διαβάσει το βιβλίο; δηλαδή δίχως να το έχω
συνειδητοποιήσει;).
- Με έχουν διαβεβαιώσει από πολλές πλευρές, συνέχισε ο Τολάατ Σανί
διστακτικά, ότι αυτό το βιβλίο, τουλάχιστον ό, τι αφορά την υπόθεση,
είναι το πιο δυνατό που έχω γράψει ως τώρα!
Έριξα μια ματιά στο ταβάνι σκεφτικός, σαν να ήθελα να συλλάβω με μια
και μοναδική ματιά ολόκληρη την συγγραφική παραγωγή του νεαρού και πολλά
υποσχόμενου συγγραφέα. Κοντά στα άλλα δεν είχα διαβάσει μέχρι τώρα ούτε
μια γραμμή από τα βιβλία του! Α! Όχι! Έπρεπε να βάλω τα πράγματα στη
θέση τους.
- Δεν θα υποστήριζα ακριβώς ότι είναι το πιο δυνατό σας βιβλίο αλλά
είναι στα σίγουρα το πιο επεισοδιακό που έχετε γράψει μέχρι τώρα!!
Ο Τολάατ Σανί άρχισε να καταρρέει; Καμιά αμφιβολία. Τον είχα αγγίξει
στο πιο ευαίσθητο σημείο του. Λυπάμαι! Θα έπρεπε μήπως να υποκλιθώ βαθιά
με δέος όταν μου κοπανάει στο κεφάλι τον ερασιτεχνισμό του;
- Το ήξερα! Το ήξερα! είπε με οδύνη.
Ολόκληρη η πικρία του αδαή που διαπερνάται από την κοφτερή ματιά ενός πνεύματος που υπερέχει, έκανε τη φωνή του να τρέμει.
- Θέλετε να πείτε για το δείπνο στο σπίτι του Αρχηγού των Δυνάμεων
Καταδρομών, έτσι δεν είναι; Θα έπαιρνα όρκο ότι ο Σωβινισμός σας ειδικά
σ' αυτή τη σκηνή, θίχτηκε!…. Θα έπρεπε ίσως όλα αυτά τα γεγονότα που
συνέβησαν κατά τη διάρκεια της πλημμύρας που κατέστρεψε το οροπέδιο, να
τα ζαχαρώσω, να τα περιχύσω με σιρόπι για να τα διαβάσετε ανώδυνα κι
ευχάριστα; Όταν εσείς - θα θυμάστε βέβαια…
- Μη τραυλίζετε! τον διέκοψα. Η υπομονή μου έχει όρια!
- Θυμάστε την περιγραφή της καμηλοδρομίας γύρω από το χαρέμι του Σεΐχη; Ε! Αυτό θα πρέπει να σας άρεσεΩ ή όχι;
- Αυτή πραγματικά ήταν πολύ καλή. Δώσατε μια γλαφυρότατη εικόνα!
- Κι ακόμα όταν η Γιεκατερίνα έσπασε το πορτατίφ στο κεφάλι του Δικαστή!! Δεν πιστεύω να έχετε αντίρρηση.
- Με κάποιες προϋποθέσεις ίσως ναι!
- Έχετε μήπως κάποια αντίρρηση για την τύχη που επιφύλαξα στον Μέιρ-Κρονστάντ και στους ομοίους του;
Είχε αρχίσει να με καβαλλάει ο διάβολος. Μ΄ έπιασε η σφοδρή διάθεση
να του πάω κόντρα σε όλα. Εντάξει λοιπόν νεαρέ μου, σκέφτηκα. Έχεις το
δικαίωμα να τα κάνεις όλα σαλάτα αλλά άφησέ με ήσυχο με τον Μέιρ
Κρονστάντ! Όλη αυτή η συζήτηση μού είχε κάτσει στο στομάχι. Όλα αυτά
ήταν πολύ αόριστα και προχειρολογήματα. Και τώρα φωτιά στα τόπια! Η
υπομονή μου είχε τελειώσει. Τέρμα με τις επιφυλάξεις που είχα μέχρι
τώρα.
- Για ακούστε εδώ, Τολάατ Σανί. Αν ήμουν εγώ στη θέση σας δεν θα
ένιωθα και τόσο υπερήφανος γι' αυτή την υπόθεση με τον Μέιρ Κρονστάντ.
- Παρ'όλα αυτά είμαι υπερήφανος για κείνον!
Μου ανέβηκε το αίμα στο κεφάλι. Απίστευτο! Ο τύπος τολμούσε να μου αντιμιλήσει, να μου αντιταχθεί!
- Ο Κρονστάντ είναι ένας απατεώνας! Είπα κοφτά. Ο,τιδήποτε κι αν
κάνει δεν μπορεί να πείσει κανένα! Μπορώ να πω κάτι περισσότερο: Ο
Κρονστάντ είναι περιττός. Μπορείτε να τον βγάλετε από το βιβλίο δίχως να
το αντιληφθεί κανένας και προπάντων δίχως να ζημιωθεί η υπόθεση στο
ελάχιστο!
- Τι λέτε; Αν μου επιτρέπετε να ρωτήσω; Μπορώ να προετοιμάσω τον
αναγνώστη δίχως αυτή τη βασική σύγκρουση που συντελείται την κατάλληλη
στιγμή;
- Ε! Λοιπόν! Πώς; Τι νομίζετε εσείς;
- Α! Θα έχετε πιθανόν κατά νου τον Ζωολόγο.
- Εμ! Ποιον άλλον;
- Και η Γιεκατερίνα;
- Αυτή θα πρέπει να τα βγάλει πέρα με τον Δικαστή.
- Τον ένατο μήνα;
- Όχι, κατόπιν!
- Δεν βρίσκετε ότι αυτή η έκβαση είναι απλοϊκή; Εκτός αυτού φαίνεται να ξεχνάτε ότι τη Γιεκατερίνα την πατάει ένα αυτοκίνητο!
- Μα θα πρέπει σώνει και καλά να την πατήσει αυτοκίνητο; Ειδικά αυτή;
Εάν θα πρέπει να πάθει κάτι τέτοιο κάποιος, ας είναι ο Αμπιγκάϊλ!
- Γελοίο!!! Τι νόημα θα είχε κάτι τέτοιο;
Ε! Αυτό πήγαινε πολύ! Αυτό δεν επιτρέπεται να το λένε σ' έναν ειδικό
του είδους μου. Εδώ και τριάντα χρόνια διαβάζω αδιάκοπα τόνους βιβλίων
κι έρχεται ένας ατάλαντος και λέει «γελοίο»…
- Είπατε «γελοίο»! εσείς ω Ατάλαντε!! Κι αυτή η ηλίθια καμηλοδρομία
σας δεν είναι άραγε ηλίθια; Δεν είναι γελοία; Τι λέω «γελοία»… Εμετική!…
Έκανα προσπάθεια για να μην ξεράσω!
Έξοχα! Το βρήκα! Από την αρχή είχα αυτή την πρόθεση. Ένας άνθρωπος
που είναι ο ίδιος εμετικός ανοίγει τα ξερά του για να το μάθει. Και
εννοώ ΕΣΑΣ!!!
Είχαμε κατέβει πια στο ανεξάντλητο επίπεδο της ανταλλαγής προσωπικών προσβολών.
Ο Τολάατ Σανί είχε γίνει κίτρινος από θυμό. Η αναπνοή του κόχλαζε.
- Θα σας εξηγήσω τι είναι αυτό που σας ενοχλεί στο βιβλίο μου,
μούγγρισε. Το ότι είχα την τόλμη ν' αποφύγω μπανάλ λύσεις. Το ότι δεν
άφησα τον Μπόρις να χαθεί στην πλημμύρα! Σωστά;
Ο Μπόρις!! Ο Μπόρις εξακολουθούσε να μου αρέσει!
- Πηγαίνετε στον διάβολο εσείς και ο Μπόρις σας, γρύλλισα. Είστε και
οι δυο παρακμιακοί. Και αν θέλετε να ξέρετε, οι ερωτικές του σχέσεις με
τον Αμπιγκάϊλ είναι πέρα για πέρα ασήμαντες.
- Ασήμαντες!!! Έφριξε ο πολλά υποσχόμενος νεαρός συγγραφέας. Μα σε ποιον τέλος πάντων πρέπει να συμβούν!
- Όχι όμως και στον Μπόρις! Δεν βρέθηκε κανένας άλλος;
- Ποιος; Ο Τολάατ Σανί τινάχτηκε και μ' άρπαξε από το γιακά! Ποιος; ούρλιαξε…
- Για μένα θα ήταν πιο κατάλληλος ο ζωολόγος -πώς λέγεται-ο Κρονστάντ.
- Ο Κρονστάντ δεν είναι ο Ζωολόγος!
- Είναι Ζωολόγος και αν δεν είναι ο Ζωολόγος, ας είναι καλύτερα ο Διοικητής των Δυνάμεων Καταδρομών!
- Μα ο Κρονστάντ είναι ο Διοικητής!
- Ακριβώς! Κατά τη γνώμη μου ας είναι όποιος θέλει, μπορεί να είναι ο οποιοσδήποτε, μονάχα ο Μπόρις δεν πρέπει να είναι!
Θα ήταν πιο λογικό να είναι ο Υπασπιστής του Πολεμικού Ναυτικού ή ο Πήτερ! ή ο Μπίρνμπάουμ!!
- Ποιος είναι ο Μπίρνμπάουμ;
- Δεν είναι χειρότερος από τον Κρονστάντ, αυτό μπορώ να σας το
εγγυηθώ! Εσείς νομίζετε προφανώς ότι το να μουτζουρώνετε χαρτιά είναι
αρκετό για να βγάλετε σώνει και καλά ένα βιβλίο!
Για προσέξτε καλά!… Πού βρίσκεται το κλειδί για το καλό βιβλίο;… Στην
υπόθεση; Αδαή και αυθάδη!!!… Στους χαρακτήρες; Στις συγκρούσεις; Στο
βάθος;…
Τώρα ήμουν εγώ που έπνιγα άνθρωπο. Το βάθος είναι το παν και όχι το μπλα-μπλα και το Αμπρακατάμπρα, όπως σε σας!!
- Μπόρις! Μπόρις! Τι σόϊ βιβλίο είναι αυτό; Για ποιον; Για το
αναγνωστικό κοινό; Σίγουρα όχι! Κανείς δεν μπορεί να διαβάσει ένα τέτοιο
βιβλίο! Ούτε κι εγώ μπόρεσα να το διαβάσω!
- Δεν το 'χετε διαβάσει;
- Όχι! Και δεν μου καίγεται καρφάκι γι΄ αυτό!
Τον άφησα μαρμαρωμένο να κάθεται και να με κοιτάζει σαν χαμένος. Πολύ πιθανόν να κάθεται ακόμα εκεί. Ο ηλίθιος!…
