Γενική Κατηγορηματική. Θεωρία Ασκήσεις

Γενική κατηγορηματική: 

   Όταν το κατηγορούμενο είναι ουσιαστικό, μερικές φορές
δεν τίθεται σε ονομαστική πτώση, σύμφωνα με τον κανόνα, 

αλλά σε γενική που ονομάζεται γενική κατηγορηματική και δηλώνει:

 

ΕΙΔΗ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗΣ

    

α)   Κτητική (γενική κατηγορηματική κτητική)            Ὁ ἀγρός ἐστι Τιμοξένου (= ανήκει στον Τιμόξενο).     β)   Διαιρετική.            Ἀγησίλαος ἦν τῶν στρατηγῶν (= ένας από τους στρατηγούς).     γ)  Ύλης  ή περιεχομένου           Ὁ στέφανός ἐστι χρυσοῦ (= φτιαγμένος από χρυσό).     δ)   Ιδιότητας (γνώμες, πράξεις, χαρακτήρα, διαστάσεις)           Πολλοὶ ἦσαν τῆς αὐτῆς γνώμης (= είχαν την ίδια γνώμη).     ε)   Αξίας           Ὁ σίτος ἦν ταλάντου (= άξιζε ένα τάλαντο).

Σημείωση: Η χρήση της γενικής κατηγορηματικής (εκτός από τη γενική της ύλης/περιεχομένου  είναι πολύ συχνή στη νεοελληνική γλώσσα:

— Αυτό το σπίτι είναι του Νίκου (γενική κατηγ. κτητική)

— Ο Κώστας είναι της ομάδας μπάσκετ (γενική κατηγ. διαιρετική)

— Οι πολύχρωμες  μπότες είναι της μόδας (γενική κατηγ. ιδιότητας)

— Αυτή η σοκολάτα είναι των δύο ευρώ (γενική κατηγ. Αξίας)

Εξάσκηση στη γενική κατηγορηματική

1.  Να βρεις το είδος της γενικής κατηγορηματικής στις  προτάσεις:

α. Ἡ Ζέλεια ἐστι τῆς Ἀσίας

β. Ὁ παῖς ἐστι δέκα ἐτῶν

γ. Θουκυδίδης ἐστί τῶν Ἀλιμουσίων

δ. Οὗτος ἐπιφανοῦς πατρός ἦν

ε. Αἱ οἰκίαι ἦσαν πλίνθων

στ. Ὁ Καλλίου οἶκος ἐλέγετο  εἶναι  ἑκατόν ταλάντων

ζ. Το δίς ἐξαμαρτεῖν οὐκ ἀνδρός σοφοῦ

η. Ἡ σωφροσύνη τῶν μεγίστων ἀγαθῶν ἐστι

θ. Καλοῦ πατρός πέφυκα

ι. Το τεῖχος εἴκοσι ποδῶν ἦν

2.    Να μελετήσετε τις  λέξεις σε γενική και να επισημάνετε τη συντακτική τους χρήση:

•               Ἱπποκράτης ὅδε ἐστὶ τῶν ἐπιχωρίων (= ένας από τους ντόπιους). 
•              Ἀλκιβιάδης ἦν ἐτῶν ὡς τεσσαράκοντα. 
•              Οἱ τελευταῖοι στρατιῶται κατέβαινον σκοταῖοι (= με το σκοτάδι) εἰς τὸ πεδίον. 
•             Θεμιστοκλῆς ἀπέθανεν φαρμάκῳ ἑκών (= με τη θέληση του).
•       Τὸ  Ἀλεξάνδρου ὄνομα μέγιστον ηὔξατο (= ώστε να γίνει μεγάλο). 
•           Τὸ  τῆς πόλεως τεῖχος κτίζεται ὑψηλόν.

1.       Να προσδιορίσετε το είδος της γενικής κατηγορηματικής:

a.       Ἡ ἡγεμονία ἐστὶ τῆς πόλεως.
b.      Ἑρμοκράτης ἦν τῶν στρατιωτῶν.
c.       Ἡ γέφυρα ἐγένετο λίθων.
d.      Ἐνταῦθα ὑπῆρχεν οἶνος πέντε ἐτῶν.
e.      Κίμων ἦν γένους παλαιοῦ καὶ εὐκλεοῦς.
f.        Σόλων ἦν τῶν ἑπτὰ σοφῶν.
g.       Ἡ Λακεδαίμων τῆς Πελοποννήσου ἐστί.
h.      Οὗτος ὁ ἀγρὸς πεντήκοντα μνῶν ἐστί.
i.         Τὸ μὲν ἐπιτιμᾶν (= οι επικρίσεις, οι κατηγορίες) ἐστι παντός, τὸ δ’ ὀρθῶς συμβουλεύειν ἐστὶ σώφρονος.
j.        Ἦν δὲ οὗτος τῶν ἀμφὶ Μίλητον στρατευσάντων.

2.     Να μεταφέρετε στην αρχαία Ελληνική τις προτάσεις:

a.       Ο Κύρος βγήκε (ἐξῆλθε) από τα ανάκτορα τη δεύτερη μέρα.
b.      Ο Σωκράτης ήταν ένας από τους φιλοσόφους.
c.       Το σπίτι ήταν φτιαγμένο με πλίνθους.
d.      Αυτός ο ναός είναι από ξύλα.